Abdullah ibn Omeri, Allahu qoftë i kënaqur me të, thotë: “Kam dëgjuar Resulullahun salallahu alejhi ue selem të thotë: “Agjëroni pasi ta shihni atë (hënën e re) dhe ndërpriteni agjërimin (në fund të muajit), kur ta shihni atë. Nëse është e fshehur, atëherë prisni derisa të kalojnë tridhjetë ditët e muajit Shaban.”


Fjalët e panjohura

Gume: që do të thotë nëse shikimi i Hënës është i penguar nga retë.
Fkduru leh: që do të thotë llogaritni dhe plotësoni 30 ditët e Shabanit (i cili është para Ramazanit).


Kuptimi i përgjithshëm i hadithit

Rregullat e sheriatit vendosen sipas argumenteve të vërtetuara dhe ndërrohen vetëm me ndonjë argument bindes.

Shembull i kësaj: Konsiderimi i muajit Shaban (mosobligimi me agjërim) për derisa nuk shihet hëna e re e Ramazanit. Për këtë, Muhamedi salallahu alejhi ue selem e ka bërë të varur fillimin e muajt Ramazanit si dhe përfundimin e tij nga shikimi i hënës, ashtu që kur muaji Shaban i ka 29 ditë dhe nuk ka mundësi që ta shohim hënën e re për shkak të reve të dendura, në këtë rast plotësohen 30 ditë të muajit Shaban e atëherë është vërtetuar se ka mbaruar muaji i Shabanit e ka filluar muaji i Ramazanit dhe është obliguar agjërimi. Siç e cekëm më parë, konsiderimi i rregullave në baza e argumente themelore përderisa nuk ka argumente bindëse për ndërrimin e tyre.


Mospajtimi i dijetarëve rreth agjërimit të ditës së 29-të të muajit Shaban

Dijetarët islamë nuk janë në ujdi lidhur me agjërimin e ditës së 29-të të muajit Shaban, nëse shikimi i hënës pengohet nga retë.


Mendimet e dijetarëve për këtë çështje

Siç është e njohur në medhhebin hanbeli , mendimi i shumë nga dijetarëve të këtij medhhebi është agjërimi i ditës së 29-të të Shabanit. Sipas komentimit të hadithit ku thuhet: “dajku” (kufizim apo ngushtim) ngase këta e kanë kuptuar dajku (ngushtoj) ashtu që të llogaritet Shabani 29 ditë.

Ky është njëri nga transmetimet e Ahmed bin Hnbelit. Ky mendim është i transmetuar edhe nga një grup sahabësh, si: Ebu Hurejra, Ibën Omeri, Aishja dhe Esma, Allahu qoftë i kënaqur me ta.

Kurse xhumhuri (shumica e dijetarëve) si: Maliku, Ebu Hanifja, Shafii, kanë mendimin se nuk është obligim që të agjërohet kjo dit. Po edhe nëse agjërohet me nijet për Ramazan, nuk do të numërohet për të.

Këtë mendim e zgjodhi edhe dijetari i njohur Ibën Tejmije dhe ka thënë: “Transmetime të shumta nga dijetarët e medhebit hanbeli se ky është edhe mendimi i Ahmed Ibën Hambelit.” Thotë shkrimtari i librit të njohur “Elfuru”, i medhhebit hanbeli: “Nuk kam gjetur askund në medhhebin hanbeli se ai e konsideron të obligueshme agjërimin e kësaj dite e as që vlen t’i atribuohet atij ky mendim.”

E zgjodhën këtë transmetim të medhhebit hanbeli edhe dy nga dijetarët më të mëdhenj të medhhebit hambeli, Ebu Hatabi dhe Ibën Akili.

Argumenti i këtyre dijetarëve është hadithi që transmetojnë Buhariu dhe Muslimi nga Ebu Hurejra: “Agjëroni pasi ta shihni atë (hënën e re) dhe ndërpriteni agjërimin (në fund të muajit) kur ta shihni atë (hënën e re). Nëse është e fshehur, atëherë plotësoni tridhjetë ditët e muajit Shaban.” Ky hadith si dhe hadithe të ngjashme me këtë na bëjnë që të kuptojmë se fjala e Muhamedit salallahu alejhi ue selem: “Fakduru leh” (llogariteni apo përcaktoni), që ka për qëllim llogariteni Shabanin 30 ditë të plota.

Më së miri e ka perceptuar këtë temë dijetari i njohur Ibn El-Kajiim El-Xheuzijeh në librin e tij të shquar “El-Hedji”, ku ka përkrahur mendimin e xhumhurit të dijetarëve si dhe e bëri të pavlefshëm mendimin e të tjerëve. Ai e ka bërë të qartë se nuk ka asnjë transmetim të qartë prej sahabëve, përveç Ibën Omerit, Allahu qoftë i kënaqur me të, që ka medhheb elhtijat (që do të thotë se Ibën Omeri e ka pasur zakon që në çështje të fesë të zgjedhë atë mendim i cili është më shumë i saktë, edhe nëse ka qenë më i vështirë, por më i sigurt), siç thotë edhe Ibën Tejmije: “Obligimi i agjërimit të ditës së dyshimtë (29 Shabanit) nuk ka kurrfarë baze në medhebin hanbeli e as ndonjë nga dijetarët e medhhebit hanbeli, edhe nëse disa prej tyre kanë menduar se është obligim agjërimi i saj. Argumentet e sheriatit janë shumë të qarta se kujdesi i tepërt dhe zgjedhja e asaj që është më e vështirë gjithmonë, vetëm që ta qëllojmë hakun, nuk është e obliguar e as e ndaluar.


Mospajtimi i ulemave rreth çështjes se nëse shihet hëna në një vend, a është obligim agjërimi për gjithë besimtarët e tjerë në botë?

Ajo që është më e njohur në medhhebin hanbeli dhe pasuesit e tij është obligimi i agjërimit për të gjithë muslimanët ne të gjitha vendet e botës meqë është vërtetuar hyrja e Ramazanit. Atëherë është bërë obligim edhe agjërimi si dhe rregullat e tjera që i përkasin agjërimit. Këtë mendim e ka Imam Ahmedi dhe Ebu Hanifja.

Kurse shumë të tjerë nga fukahatë kanë mendimin se nuk është obligim që të agjërohet në të gjithë botën në të njëjtën ditë për arsye se për banorët e çdo qyteti ka shikim të veçantë të hënës. Ky është mendimi i Kasim ibn Mumamedit, Salim bin Abdullahut dhe Is’hakut. Ky mendim është i bazuar në këtë transmetim nga Kurejbi, që thotë: “Udhëtova për në Sham. Erdhi muaji i Ramazanit e unë isha në Sham dhe e pamë hënën natën e xhuma. Pastaj u ktheva nga Shami në Medinë në fund të muajit të Ramazanit. Duke biseduar me Ibën Abasin më pyeti se kur e keni parë hënën e Ramazanit në Sham. I thashë natën e Xhuma, kurse ai më tha se ne e kemi parë natën e shtunë dhe do të vazhdojmë të agjërojmë derisa t’i plotësojmë 30 ditë të Ramazanit, vetëm nëse e shohim hënën e re të Shevalit. I thashë: A nuk më mjafton përcaktimi i shikimit të hënës nga Muaviu, Allahu qoftë i kënaqur me të, e më tha jo.” Kështu na ka urdhëruar ne Muhamedi salallahu alejhi ue selem.”

Kurse për Imam Shafiun, ajo që është më e njohur prej tij, është se nëse ndryshon shikimi i një vendi nga vendi tjetër sipas lartësive mbidetare që shikohet hëna prej tyre, atëherë çdo vend do të ketë rregulla të veçanta. E nëse lartësia e atyre vendeve është njësoj, atëherë për ata do të jenë të njëjtat rregulla. Ky është edhe mendimi i Ibën Tejmijes. Thotë dijetari Ibn El-Meerakishi në librin e tij “Adhbë ezelzalë fi mebahith rujet elhilal”, se nëse është largësia ndërmjet dy vendeve më pak se 2226 km, atëherë hëna e tyre (agjërimi i tyre) është njësoj e nëse largësia ndërmjet dy vendeve është më e madhe, atëherë edhe fillimi i agjërimit të tyre ka mundësi që të ndryshojë.


Dobitë që mund të marrim nga ky hadith

1-Fillimi i agjërimit të Ramazanit është i varur nga shikimi i hënës. Dijetari Ibn Dekik el-Iid e konsideron si të pavlefshme llogarinë sipas astronomëve. Po ashtu dijetari Sana-ani thotë: “Nëse do e konsideronim shikimin e hënës sipas astronomëve të cilët konstatojnë fillimin e muajit sipas studimeve planetare, atëherë nuk do ta dinte fillimin e agjërimit askush përveç një pakice shumë të vogël të njerëzve. Kurse ligjet e sheriatit janë të vendosura në atë formë që kanë mundësi t’i kuptojnë të gjitha shtresat e njerëzimit.

2- Gjithashtu edhe fundi i Ramazanit është i varur nga shikimi i hënës.

3- Nëse nuk shohin hënën e re, atëherë e lënë derisa të plotësohen 30 ditë të Shabanit, e atëherë është i sigurt fillimi i Ramazanit. E po ashtu, nëse nuk e shohin hënën e Shevalit pas 29 ditëve të Ramazanit, duhet t’i plotësojnë 30 ditë agjërim të Ramazanit.

4- Nëse hëna është e padukshme nga retë, atëherë e lëmë derisa të plotësohet muaji Shaban 30 ditë. Sana-ani thotë: “Xhumhuri i fukahave dhe muhadithinëve është se qëllimi i fjalës së Muhamedit salallahu alejhi ue selem “fakduru” (përcaktoni) ka për qëllim plotësimin e muajit Shaban me 30 ditë.




 

Shkëputur nga libri Tejsir Elalam, i shkrimtarit Abdullah Besam
Përktheu: Hevzi Kadriu
12.7.2009